Wat is osteoporose, hoe wordt de diagnose gesteld, kun je iets doen om het te voorkomen en hoe wordt het behandeld als je het eenmaal hebt.

Osteoporose, wat nu?

Osteoporose is een aandoening waarbij de botten broos worden. Om sterk en stevig te blijven hebben botten kalk (calcium) nodig. Bij osteoporose verliezende botten botmassa en botstructuur, anders gezegd: kalk en mineralen en botbalkjes. Vaak merk je er helemaal niets van, totdat er een breuk optreed, dan is er vaak al 30% van de botmassa verloren.

Wanneer je osteoporose hebt, heb je veel meer kans op botbreuken. Een kleine val kan al een gebroken heup, pols , arm of been veroorzaken. Gezonde botten zijn sterker en kunnen wel een stootje hebben.

Ook kan de wervelkolom inzakken, door breuken in de wervels. Het gevolg hiervan is dat de persoon kleiner wordt en als er meerdere wervels zijn ingezakt, kan de rug ook krom worden. Vaak krijgen mensen dan ook chronische rugpijn.
Doordat de rug krommer is, krijgen de longen achter de ribben minder ruimte, wat weer voor ademhalingsproblemen kan zorgen. En vaak zakt de maag wat uit, met een bollere buik als gevolg. De buikorganen drukken vaak ook op de blaas, waardoor dan weer ongewenst urine verlies ontstaat.
Door de veranderde houding, wordt ook vaak het evenwichtsgevoel beïnvloed, daardoor is de kans op vallen en dus botbreuken ook weer groter.

De diagnose

De diagnose osteoporose wordt meestal pas gesteld wanneer er een breuk is. Of het gaat om een gewone breuk of dat osteoporose de achterliggende oorzaak is kan op diverse manieren worden gesteld.

Met behulp van röntgenfoto’s kunnen ze naast een botbreuk ook ingezakte wervel goed zichtbaar maken, dit is een goede indicatie voor verder onderzoek.

Met een botdichtheidsmeting wordt de dichtheid van het bot (de botmassa) op een betrouwbare manier gemeten op verschillende plaatsen in het skelet. Meestal worden de heup en de lendenwervels (LWK) gemeten. Het apparaat (een DXA-apparaat) waarmee dit gebeurt is een soort een röntgenapparaat, maar de straling waaraan men tijdens het onderzoek wordt blootgesteld is erg laag.
Met een meting van de botmineraaldichtheid (BMD) kan de hoeveelheid botmassa gemeten worden. Hoe lager de BMD, hoe groter de kans op een botbreuk als je komt te vallen. Met een botdichtheidsmeter meet men dus eigenlijk de kans op een breuk. Of je ook daadwerkelijk een botbreuk of wervelinzakking krijgt is niet te voorspellen.

De meting wordt uitgedrukt in een T-score en een Z-score:
T-score: je botdichtheid vergeleken met de botdichtheid van een gezonde vrouw rond het 35e jaar;
Z-score: je botdichtheid vergeleken met de botdichtheid van iemand van jou leeftijd.

Wat betekent de uitslag

Bij een uitslag van: T-score tussen de +1 en –1 is alles prima.
Bij een uitslag van: T-score tussen de –1 en –2,5 is er sprake van osteopenie (verminderde botmassa).
Bij een uitslag van: T-score vanaf –2,5 is er sprake van osteoporose.

Tegenwoordig zijn er steeds meer commerciële organisaties die een zogenaamd botdichtheidsonderzoek doen door middel van een hiel- of vingermeting. Dit is niet echt betrouwbaar, deze commerciële organisaties geven vaak adviezen om hun eigen dure voedingssupplementen te gebruiken ter voorkoming van botontkalking of het instant houden van je botmassa. De wetenschappelijke onderbouwing voor het effect van deze middelen is er in de meeste gevallen niet.

Vragen die je nog kunt stellen zijn natuurlijk: is het te voorkomen en wat zijn de behandelmethodes, wat zijn de ervaringen ermee?

Kun je osteoporose voorkomen?

Je kunt er vooral zelf heel veel aan doen om je botten sterk en gezond te houden. Als je al last hebt van osteoporose, kunnen je proberen met preventieve maatregelen je botten te beschermen tegen verdere verzwakking.

Osteoporosepreventie - dus het voorkómen van deze ziekte - gaat iedereen aan.

Onder de 30 jaar ben je nog bezig met het opbouwen van de botten, probeer ze zo stevig en sterk mogelijk op te bouwen. Bent je ouder dan 30 jaar, dan is het zaak je botten stevig te houden en het verlies van botmassa tot een minimum te beperkten.

Hiervoor moet je zorgen voor: voldoende lichaamsbeweging en gezonde voeding met genoeg calcium

lichaamsbeweging

Het gaat hierbij niet om topsport, elke vorm van lichaamsbeweging waarbij het lichaam met zijn eigen gewicht wordt belast, is goed. Bijvoorbeeld wandelen, joggen, tennissen, schaatsen, tuinieren, dansen en touwtje springen. Kies voor de trap in plaats van de lift of roltrap, ook fietsen en roeien is goed, maar wel in mindere mate.

Zwemmen maakt de spieren en de gewrichten los en is goed voor de conditie, maar omdat het lichaam dan niet echt wordt belast (het wordt gedragen door het water) is het minder effectief tegen osteoporose.

Het beste kun je elke dag bewust een kwartiertje aan lichaamsbeweging doen, maar minstens drie keer per week. Het is beter om twee keer per dag enkele minuten te bewegen, dan één keer per week een uur achter elkaar.

Gezonde voeding

Een evenwichtig voedingspatroon is goed voor de gezondheid in het algemeen, je voelt je fitter en kunt dan ook meer bewegen.

Calcium:

Voor het gezond houden van uw botten is het vooral belangrijk, dat je genoeg calcium binnenkrijgt. Hoeveel je nodig hebt is verschillend: volwassenen hebben ± 1000 mg per dag nodig, voor mensen met osteoporose is dit 1200 mg per dag.
Zuivelproducten zijn rijk aan calcium. Melk, yoghurt en vla bevatten allemaal zo'n 1200 mg calcium per liter. Calcium verrijkte melk bevat ongeveer 50 % meer calcium per liter. Kaas tussen 550 tot 1100 mg per 100 gram.
Wie op de lijn let, kan gerust magere zuivelproducten nemen, deze bevatten per 100 ml evenveel calcium als de volle varianten. In het algemeen kunnen we stellen dat het eten van drie à vier porties zuivel per dag voldoende is. Een voeding zonder zuivelproducten levert ongeveer 250 mg calcium, maar dit is te weinig voor een goede botopbouw of behoud van botmassa.

Alternatieven voor zuivelproducten kunnen zijn: groene bladgroenten, broccoli en noten. Ook soja bevattende voedingsmiddelen, verrijkt met calcium kunnen een alternatief bieden. Dan blijven er nog de calciumtabletten en sachets over om het tekort aan te vullen.

Vitaminen D:

Onder invloed van zonlicht maakt het lichaam zelf vitamine D. In de winter is deze vorming in Nederland bijna afwezig en ouderen kunnen zo wie zo minder vitamine D aanmaken, ongeveer de helft van de 60 plussers in Nederland heeft een vitamine D tekort. Ook mensen met donkere huid, mensen die onvoldoende buiten komen, vrouwen die sluier dragen, vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven hebben vaak extra vitamine D nodig.
Je kunt je vitamine D ook uit voedsel halen. Vitamine D zit vooral in (vette) zeevis, zoals haring en makreel, maar ook in margarine, halvarine (daaraan is vitamine D extra toegevoegd) en boter.

Ongezonde gewoonten zoals: te veel alcohol, zout, koffie en roken kunnen de voordelen van calciumrijke voeding weer teniet doen. Ook tabaksrook (dus passief meeroken) heeft een negatieve invloed op de botten.

Welke medicijnen zijn er?