Spanmiddelen bij het draaien en frezen.

Bij de verspanende technieken draaien en frezen moet je het werkstuk vast zetten met een spanmiddel. Er zijn veel verschillende spanmiddelen, bij de keuze moet je met verschillende dingen rekening houden.

Om een werkstuk goed te kunnen bewerken, moet je het goed vast kunnen zetten. Dat vastzetten moet stevig en precies gebeuren, ook mag het werkstuk er niet door beschadigen. De producten die je daarvoor gebruikt noemen we spanmiddelen.
Er zijn veel verschillende manieren zijn om een werkstuk op te spannen, afhankelijk van de bewerking en de vorm van het werkstuk. Mensen zochten al heel vroeger naar manieren om het werk makkelijker te maken, zo is een bankschroef is een handig hulpmiddel om werkstukken in vast te houden dat al heel lang gebruikt word. Natuurlijk worden er steeds nieuwe spanmiddelen gemaakt, aangepast aan de techniek en machines.
In een freesbank wordt het werkstuk opgespannen in een spanmiddel op de opspantafel. In een draaibank wordt het werkstuk opgespannen tussen een op de hoofdspil bevestigd spanmiddel en een eventueel in de losse kop aanwezige ondersteuning.

Waarom opspannen:

Spannen is belangrijk om te voorkomen dat het werkstuk zich verplaatst, van stand verandert, vervormt of beschadigt. Bij het bewerken word er kracht uit geoefend op het werkstuk, wanneer het niet goed vast zit kan het werkstuk losschieten, wat voor gevaarlijke situaties kan zorgen. Wanneer het werkstuk verplaatst of van stand verandert, kun je niet nauwkeurig werken en kloppen de maten niet meer. Ook bij vervorming of beschadiging krijg je geen goed product.

Bij serie producten moeten alle werkstukken op dezelfde plaats, in dezelfde stand ten opzichte van het gereedschap of de machine worden geplaatst om de nauwkeurigheid bij herhaling hoog te houden. Door een goed spanmiddel te gebruiken wordt de spantijd korter en de kans op fouten kleiner. Sneller en nauwkeuriger werken zal van invloed zijn op de prijs en kwaliteit van het product. Met minder man en machine uren en minder materiaal verlies kun je een goed product maken tegen een scherpe prijs. Soms kun je buiten de machine opspannen, de machine kan ondertussen gewoon verspanen. Wanneer je minder tijd nodig hebt om te stellen, win je productietijd, daardoor kun je blijven concurreren. Een opspanmiddel waarbij je meerdere bewerkingen kunt uitvoeren heeft de voorkeur. Elke nieuwe opspanning van een product kost tijd en vergroot de kans op opspanfouten. Er zijn bewerkingscentra waarbij je 4 of 5 zijden in een opspanning kunt bewerken. De keuze van het eerste vlak dat word bewerkt is belangrijk. Het beste kun je kiezen voor een vlak dat gebruikt kan worden als aanslagvlak of referentievlak voor de volgende bewerkingen.

Waar let je op:

Om het goede spanmiddel uit te zoeken moet je met verschillende dingen rekening houden. De vorm en grootte van het werkstuk is belangrijk voor de manier van op spannen. In grote lijnen zijn er 3 basis vormen: Bol: om een bolvorm op te spannen heb je maar 2 gegevens nodig, de vorm en de maat. As of ook wel cilinder genoemd: hiervan moet je de vorm, de maat en de richting weten. Rechthoek of blok: Hier heb je veel meer gegevens nodig, het blok heeft 6 vlakken, 6 richtingen en 3 maten.

In de tekenkamer moet je al rekening houden met de opspanning, de tekening moet voldoende gegevens bevatten om het werkstuk op te spannen. Welke gegevens je hebt op de tekening, bepalen of je het werkstuk kunt positioneren of centreren.

 

Positioneren: Plaats en stand van werkstuk bepaald door de stand van concrete vlakken van waaruit maten zijn aan gegeven.

 

Centreren: plaats en stand van werkstuk bepaald door de stand van denkbeeldige lijnen en /of vlakken.

 

Van welk materiaal is het werkstuk is gemaakt is ook van belang. Sommige materialen zijn gevoeliger voor spanningen, rekken of temperaturen. Aluminium verdraagt bijv. een kleinere spankracht, dan bijv. staal. Een holle as zal eerder vervormen als een massieve. Door warmte zetten materialen uit, waardoor de opspanning soms niet meer goed is en moet worden bijgesteld.

Ook is van belang welke eisen aan het eindproduct worden gesteld. Maat-, vorm- en plaatstolerantie. Welke eisen je aan het spangereedschap moet stellen, is ook afhankelijk van de bewerking of beweging die het moet het werkstuk ondergaan en de machine die je gaat gebruiken. Of het werkstuk een zware of lichte bewerking moet ondergaan, bepaald mee aan welke eisen het spanmiddel moet voldoen. Klemkracht moet er voor zorgen dat het werkstuk niet verschuift, van stand verandert en niet vervormd tijdens de bewerking. De klemkracht moet groot genoeg zijn, zodat het werkstuk niet verplaatst door de kracht van de bewerking. Het spangereedschap mag daarom niet te klein zijn voor het werkstuk en niet te licht voor de bewerking. Wanneer je hier niet goed op let kan het werkstuk gaan verschuiven of zelfs uit de machine slingeren, hierdoor kunnen onveilige situaties en kosten ontstaan. Letsel door rondvliegende delen en beschadiging van de machine, het werkstuk, het snijgereedschap en spanmiddel.

 

Stabiliteit is belangrijk voor de nauwkeurigheid van maat en vorm. De klemkracht en de bewerkingskrachten moeten goed worden opgenomen, zodat het werkstuk niet kan trillen of veren.

 

De vlakken mogen geen bramen of putten hebben om het werkstuk niet te beschadigen en een nauwkeurig resultaat te krijgen. Bij de aanslagen mogen bramen en spanen de goede positie niet belemmeren.

 

Toegankelijkheid en bediening moeten gemakkelijk zijn. Het werkstuk moet goed ingelegd, in positie gebracht en uitgenomen kunnen worden. Vastklemmen en losmaken moet zonder erg grote krachtsinspanning kunnen gebeuren.

 

Vuilverwijdering  De spanen mogen zich niet ophopen of vastzetten en de op en aanlegvlakken moeten makkelijk schoon te maken zijn.

 

Veiligheid is altijd belangrijk. Een goed spanmiddel mag geen scherpe hoeken of kanten hebben en de sleutels moeten verwijderd worden voordat de bewerking begint.


Afbeeldingen zijn rechtenvrij via internet:  MereltjeFotografie © Teksten door Mereltje Wereldspotter  © 2019

#spanmiddelen #opspannen #draaien #frezen #verspaning #techniek #centreren #positioneren

(Dit blog plaatste ik eerder tijdelijk  op behoud van auteursrecht dec  2015.)

Maak jouw eigen website met JouwWeb